یک دهه تلخ و شیرین ، بسیار آموختم

گفت و گو: پدرام طاهری

اشاره:

فعالان با تجربه ی هنر و فرهنگ بختیاری از او به عنوان یک پدیده تازه در حوزه ی موسیقی قوم بختیاری یاد می کنند، فرزند مسجدسلیمان است، شهر اولین ها و شهر رویدادها و رویش پدیده های هنری سرزمین بختیاری.
شیـروان نصـراله پور با نام هنری”شیـروان بختیـار” نزدیک دوسال است که از انتشار نخستین اثرش(آلبوم نیم دری) می گذرد. ترانه های “نیم دری” پس از انتشار در فضای شبکه های اجتماعی مورد استقبال قرار گرفت. به عقیده پیشکسوت ها و فعالان فرهنگ و هنر بختیاری هر چند این هنرمند دیرهنگام به عرصه ی حرفه ای هنری وارد شد ولی با عنایت به برخورداری وی از ویژگی های چند بُعدی هنری، شعر، ترانه سرایی، خوانندگی، داستان نویسی، فیلم نامه نویسی، نمایش نامه نویسی و کارگردانی تئاتر به نظر می رسد در مدت زمانی کوتاه با پشتیبانی مادی و معنوی برای او کافی است تا در اوج قله ی هنری بختیاری ها قرار بگیرد.
تارنمای جنوب در گفت و گو یی با شیروان بختیار روند خلق آلبوم “نیم دری” و فراز و فرودهایی که این هنرمند برای تولید اثرش طی نموده بررسی کرده است.

-نام بختیار عنوان هنری شما است گویا زنده یاد عطا جنگوک این نام را برای شناسنامه هنری شما برگزید و ابتدا قرار بود اثر نخست شما را ایشان تنظیم نمایند از همکاری هایتان با زنده یاد جنگوک بگویید؟
اردیبهشت ۱۳۸۵ با استاد عطا جنگوک آشنا شدم . نیم ساعتی به من وقت داده بود تا در دفتر کارش با او ملاقات کنم. هنوز پیشنهاد همکاری نداده بودم که از بیماری قلبش با من صحبت کرد و گفت موسیقی بختیاری به لحاظ عاطفی و احساس تاثیر عمیق دارد و من با داشتن این بیماری نمی توانم کار جدیدی درحوزه موسیقی بختیاری انجام دهم . البته بعدها فهمیدم کمی دلخوری هم دارد از برخورد بعضی از دوستان که آنهم حدیث مفصلی دارد . برای اینکه مرا ناراحت نکرده باشد از من خواست چند بیت برزگری برایش بخوانم.
یکینه اخواستم بیداد بخونه
بکنه خارزدلم گل به جاس بشونه
همین یک بیت کافی بود تا ساز سه تار آسمانی اش را بردارد و کوک کند و به من بگوید ؛ از امروز با هم کار می کنیم ولی این مطالب را باید رعایت کنی. چند مطلب که هنوز من آن دست خط را دارم. چند سالی کنار هم بودیم و من به دفتر ایشون می رفتم و چند طرح اولیه هم پیشنهاد شد . قراردادی بسته شد و به امضا رسید که متاسفانه با فوت ایشان ناتمام ماند . نام بختیار را هم ایشان پیشنهاد داد که برگرفته از یک آواز فولکلوریک در بختیاری و نام بزرگی است که در دوره معاصر تاثیر بسزایی بر تاریخ سیاسی اجتمایی ایران داشت.

– در شب تولد استاد علاءالدین پیش ازخوانش در سخنانی کوتاه به یک شعر استناد نمودید گویند سنگ لعل شود در مقام صبر، به نظر می رسد روند خلق آلبوم نیم دری دارای فراز و فرودها و سختی های زیا

دی بود؟
یکسال قبل از فوت استاد علاءالدین در سال ۱۳۸۴ من شروع به کار پیش تولید برای انجام یک آلبوم موسیقی شدم . تحقیق و پژوهش بخشی از این پیش تولید بود . سپس آشنایی با استاد جنگوک و دوستی با استاد علی حافظی و خلق شعر و ملودی هایی که هر کدام زندگی و قصه ای برای خودش دارد . در این میان موضوعی که استاد بهمن علاءالدین هم از آن گلایه داشت یعنی حمایت مالی یا نبود اسپانسر، تولید کار را به تعویق انداخت . سالهای خلق اثر با حمایت های گاه به گاه دوستان همراه بود تا سال ۹۲ قرار دادی در چغاخور با سعید قربانی برای آهنگسازی آلبوم نیم دری بسته شد .سعید قربانی آرام و خوش ذوق و به حال و هوای ما نزدیک بود . پنج سال از آن زمان گذشت تا من بتوانم ابتدا دو ترانه را در نوروز ۹۷ به پخش برسانم و سرانجام آذر ماه ۱۳۹۸ که این اثر در اهواز رونمایی شد. و می شود گفت بیش از یک دهه از زندگی من تلخ و شیرین گذشت ،و باید اعتراف کنم بسیار آموختم .

– در بیان دیدگاهت از موسیقی بختیاری به عنوان جنبش یاد نموده اید، آیا این هنر در جوشش ها و حرکت های اجتماعی جامعه بختیاری آنقدر تاثیر گذار است؟

امروز نماد و الگوی هویت فرهنگی قوم بختیاری یک خنیاگر بزرگ بنام بهمن علاءالدین است که در حساس ترین دوره ی گذار تاریخی نقش هدایت گر فرهنگی و اجتماعی مردم یک سرزمین را به خوبی ایفا می کند، موسیقی علاءالدین یک جریان فرهنگی را بوجود آورد، برخی صاحب نظران فرهنگی از ایشان به عنوان یک مصلح اجتماعی یاد می کنند. بله واقعا هنوز می شود نام جنبش را بر موسیقی بختیاری نهاد اگر دوباره به همان راه برگردد . همین بس که پس از درگذشت زنده یاد بهمن علاءالدین مردم به جریان موسیقی بیشتر دقت کردند و حرکت های اجتماعی زیادی حول محور موسیقی شکل گرفت. همایش ها و جشنواره ها و سمینارهایی که از دل موسیقی بختیاری بوجود آمد و مکتوباتی که طی یک دهه ی اخیر خلق شد و اعتراضات مدنی که بختیاری ها در پخش سریال سرزمین کهن داشتند همه نشات گرفته از تاثیر هنر موسیقی بود و بر گرفته از اندیشه های نوین مردم . نکته دیگر اینکه اندیشه ایی که در شعر و موسیقی بختیاری نهادینه شده ست ،یک عرفان درونی دارد که هر شنونده ایی را مجذوب می کند . پس می توان گفت موسیقی ابتدا افراد را به فکر وا می دارد سپس همگرایی ایجاد می کند و به حرکت های فرهنگی اجتماعی ختم می شود .

– چرا عنوان “نیم دری” را برای این آلبوم انتخاب نموده اید؟
نیم دری (پنجره ) یک نگاه جدید به موسیقی بختیاری است . این فکر از همنشینی با استاد جنگوک شروع شد . و در ادامه با همکاری استاد علی حافظی شکل گرفت . پنجره یک مفهوم جهانی است که شاعران و نظریه پردازان بزرگی به آن پرداختند . کافیست یک پنجره را بگشایی تا هر آنچه در آنسوی دیوار است پدیدار شود .قصد ما اجرای شیوه های مدرن تر در تنظیم و شعر و خوانش بود . به هر حال باید بپذیریم ما قرار است در ارتباط با حال و هوای امروز بختیاری شهر نشین باشیم که توسط موسیقی های مختلف از سنتی و پاپ و جاز و متال و رپ و … احاطه شده و ما برای معرفی موسیقی بختیاری به دیگر اقوام باید آگاهانه با حفظ و وفاداری به مقامها ی ایل بتوانیم نیم دری های جدیدی را باز کنیم .

-در این اثر در محتوای اشعار از نمادها و المان های عشایری و روستایی سرزمین بختیاری استفاده ننموده اید، پس می خواهید از این فضا عبور کنید؟
البته قصد عبور از آن را ندارم . دوستان دیگر به این موضوعات هنوز پرداخت می کنند . و صادقانه باید بگویم یک نسل جدید در دنیای بختیاری است که در دنیای مدرن زندگی می کنند و من سعی کردم برای آنها هم فکری کرده باشم . امروزه اقلیم بختیاری از چندین شهر بزرگ و کوچک شکل گرفته که شهروندان بختیاری در این شهرها و شیوه ی نوینی از مناسبات و ارتباطات روزمره ی اجتماعی و فرهنگی را تجربه می کنند، واقعیت آن است که در فضای جدید و تحولاتی که رخ داده دیگر اِلمان ها و ابزارها و مناسبات روستایی و عشایری کمتر دیده می شود تا روایت شود و رخدادها و نوستالژی ها ،رویدادها و عواطف انسانی در همین محلات و کوچه ها و شهرهای بختیاری نشین روی می دهد و بنابراین موسیقی امروز بختیاری باید راوی زمان خود باشد چرا که ماهیت موسیقی سرزمین ما اینگونه است. البته من نیز بسیار بهره بردم اما نگاه غالب عشق و طبیعت بود . عشق همان حلقه ی مفقوده سالهای معاصر . به بیان ساده اشعار این آلبوم به سادگی عاشقانه های بختیاری که در دل طبیعت بکر اتفاق می افتد سروده شد .

-در تنظیم ملودی های ترانه های آلبوم نیم دری به نظر می رسد بعد از آلبوم مندیر و مال کنون میتوان گفت یک تفاوت دیده می شود. شاید برخی هم انتظار داشتند همان اتمسفر که در آلبوم مندیر ملک محمد مسعودی و مال کنون بهمن علاءالدین وجود داشت در نیم دری هم جاری باشد ولی به نظر می رسد شما به دنبال یک مسیر تازه هستید، در این مورد توضیح دهید.

در مسیر انتخاب تنظیم کننده باید بگویم من به توصیه استاد بهمن به سمت عالیجناب جنگوک رفتم . دیالوگ این بود ؛ شما برو با آقای جنگوک کار کن ولی خیلی سخت پسند و حساس هستند . این مورد را بعدها به استاد جنکوگ گفتم که دوست دارم تنظیم کار شبیه به مال کنون باشد و ایشان در جواب من گفتند مال کنون متعلق به بیست سال پیش است و باید کار به روزتری انجام داد .هر چند مال کنون و مندیر جزو بهترین آثار خلق شده در بختیاریست اما باید بگویم آثار دیگری هم پدید آمده که ایل بختیاری را تحت تاثیر قرار داده است . با تنظیم کننده های زیادی صحبت کردیم و درنهایت سعید قربانی به عنوان تنظیم کننده انتخاب شد و ماحصل کارش به گفته ی اساتید فن بسیار خیره کننده است و بدون شک نیم دری اثری با یک شخصیت و هویت مستقل در موسیقی بختیاری خودنمایی خواهد کرد .

-عشق و طبیعت دو مفهوم هستند که در همه ی ترانه های آلبوم نیم دری بسامد بالایی دارد و در توصیف معشوق به مدد هم می آیند این دو مفهوم به نظر می رسد در خطوط و رنگ های نمادین آلبوم نیم دری هم جاری هست و گویا دیگر کوچ و حماسه هم در زبان موسیقی بختیاری کم رنگ میشود . با این نظر موافقید ؟
نیم دری هم زیستی زندگی سنت به مدرنیزم است که در هنر معماری خاص آن دوره ی مسجدسلیمان و خوزستان اتفاق افتاد. عشق مفهومی انتزاعی است . یک زیباشناسی شخصی که هر فرد از زاویه دید خود به آن نگاه میکند و طبیعت را نیز به همین منوال هر بیننده با کلماتی که از اندیشه اش نشات گرفته توصیف میکند .براستی زیبا تر از عشق و طبیعت در دنیا چیست ؟ این دو در کنار هم رنگهایی پدید آوردند که سعی شد در شعر ، ملودی و حتی شیوه ی خواندن لحاظ شود .در این دنیای پر از خشونت ، پرچم صلحی زیباتر از عشق نیست . عشقی که بتوان طبیعت را با آن در آمیخت و رنگارنگی از شادیها پدید آورد . نیم دری یک دعوت است . دعوت به عشق و دوست داشتن .

-شما یک هنرمند خوزستانی بختیاری تبار هستید و آثارتان جزو هویت هنری خوزستان محسوب می شود . آیا از هنر موسیقی تنها بعنوان ابزاری برای معرفی تاریخ و مفاخرات و تبار قومی خویش استفاده می کنید و یا اینکه این پشتوانه ی فرهنگی را برای مطرح نمودن هویت خوزستان در سطح ملی بکار خواهید گرفت ؟
از نام گذاری آلبوم این بحث شروع می شود . نیم دری نامی که از دوران پیدایش نفت در مسجدسلیمان و بخشی از هویت و فرهنگ مردمان خوزستان است و بخشی از دوره ی گذار همین که سبک این اثر برگرفته از شیوه ی بختیاری خوانی گرمسیری است که نشان از تلاش همکاران من در ارائه ی هنری دارای جغرافیای مشخص است . و این جغرافیا همنشینی قومیت های مختلف را شامل می شود که سالهاست در کنار هم زندگی می کنند . بختیاری ها نیز بخش و سهم مهمی در شکل گیری تاریخ خوزستان دارند. رادیو اهواز و آبادان یکی از مهمترین مراکز خلق رویدادهای فرهنگی و هنری بختیاری های سراسر کشور بود، به طور یقین تلاش همه هنرمندان بختیاری خوزستانی آن است با ارایه آثارشان سهمی در شکل گیری و غنای هویت هنری خوزستان ایفا کنند.