پاسخ به سخنان غیرعلمی فریدون جنیدی در مورد پیشینه و معنی واژه درود

منصور بزرگمهر ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﺍﺭﺷﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﯼ باستانی

چندی پیش استاد فریدون جنیدی در کلاس درس خود در بنیاد نیشابور درباره معنی و پیشینه واژه درود مطالبی را ارائه کرد که در پاسخ به این سخنان غیرعلمی باید عنوان کرد که:

۱) درود مشتق از درَوَت dravat نیست، این یک خوانش نادرست است و البته درستش باید druv(a)-ta بمعنی تندرست و سالم باشد که صفت مفعولی است و مرکب از dru(v): “تندرست بودن/نگهداری شدن” از ریشه dhar* با همین معانی، به اضافه پسوند گذشته ساز ta- که صفت مفعولی نیز می سازد. روی هم بمعنی نگهداری شده/حفظ شده/ تندرست.

۲) درود یک صفت است نه اسم معنا. بنابراین در آغاز معنی تندرست می داده است نه تندرستی. چون تندرستی اسم معنا است و پسوند اسم معنا tāt- است نه ta-، بنابراین تندرستی در ایرانی باستان می شود druva-tāt و نه druv-ta. پسوند اسم معنا tāt- در دو اسم معنای اَمر-داد a-mar-tāt بمعنی نامیرایی و خر-داد xwar-tāt بمعنی کمال و تکامل دیده می شود. بنابراین درود بایست اکنون درو-داد drūdād می بود ولی نیست. اما چرا ما یک صفت را بعنوان اسم معنا به کار برده ایم؟! پاسخ این است که اغلب اسمهای ایرانی باستان و میانه قبلاً صفت بوده اند. بنابراین صفت druv(a)-ta در ایرانی میانه به اسمی تبدیل شده است که مفاهیم تندرست بودن و تندرستی از آن برداشت می شود. این یعنی ایرانیان باستان به هم که می رسیدند می گفتند “تندرست” نه تندرستی، یعنی تو تندرست باشی. برخی از مردم هنوز هم هنگام آرزوی سلامتی برای کسی از صفات سالم و تندرست بهره می برند. و البته واژه درست نیز صفت عالی است از ریشه dhar* بمعنی نگهداشتن. مرکب از druv به اضافهء پسوند صفت عالی ist-، روی هم بمعنای نگهداشته ترین/ حفظ شده ترین/ سالم ترین.

۳) واژه just انگلیسی و فرانسوی ربطی به واژه های درود و درست ندارد. واژه just مشتق است از لاتینی باستان ious بمعنی فرمول یا قانون مقدس. که با واژه jurist بمعنای قانونگذار همریشه است. لاتینی باستان ious مشتق است از ریشه هندواروپایی yewes* بمعنی قانون. واژهء سنسکریت yos بمعنی تندرست/سالم/قانونی/شرعی/دست نخوره، از همین ریشه هندواروپایی است. واژه اوستایی yaoz-da بمعنی خالص و ناب از نظر آیینی/قانونی/شرعی نیز از همین ریشهء هندواروپایی است. واژه اوستایی یادشده بصورت واژه جفت jaft بمعنی ماده خالص و غلیظ و همچنین واژه جخت jaxt و جختی jaxti بمعنی تازه/اکنون/سروقت، به زبانها و گویشهای ایرانی نو رسیده است. بنابراین واژه ایرانی درود drūd ربطی به واژه انگلیسی just ندارد و این توجیهات آوایی بی پایه که توسط جنیدی ارائه شده اند نیز در این زمینه ارزش علمی ندارند.

بنمایه:
حسن دوست، محمد (۱۳۹۳). فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی. ج۲،ص۱۲۸۷ و ۱۲۹۹٫