شاهنامه: جغرافیای تاریخی داستان فریدون 
شاهنامه: جغرافیای تاریخی داستان فریدون 

وجود نام فریدون در متون ودایی و اوستایی نشانگر این است که کشمکش زمان فریدون و قتل ایرج پیش از جدایی سنسکریت زبانان از اوستایی زبانان روی داده است.

این بدین معنی است که باید در مقطع زمانی حدود ۳۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سال پیش به دنبال قلمرو فریدون و پسران وی گشت.

 

 

 

به قلم: منصور بزرگمهر

 

آریا Airya در اوستا و اریچ Ērič در پهلوی معادل نام ایرج پسر فریدون است. آریا در زبان سنسکریت متقدم بمعنی هم میهن/هم تبار است ولی در سنسکریت متأخر مفهوم آزاده و نجیب زاده به خود می گیرد. وجود نام فریدون در متون ودایی و اوستایی نشانگر این است که کشمکش زمان فریدون و قتل ایرج پیش از جدایی سنسکریت زبانان از اوستایی زبانان روی داده است. این بدین معنی است که باید در مقطع زمانی حدود ۳۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سال پیش به دنبال قلمرو فریدون و پسران وی گشت.

در اواخر هزاره دوم پیش از میلاد حضور اقوام هندوایرانی از جمله سکاها، کیمریایی ها و میتانی ها در جنوب دریای سیاه پررنگ است. جایی که سایر اقوام هندواروپایی مانند هیتی ها، فریژیها و یونانیها نیز دیده می شوند. اما با توجه به اینکه اقوام هندواروپایی یادشده از شمال دریای سیاه بسوی آسیای صغیر سرازیر شده اند، بنابراین باید در محدوده ای میان بالکان، غرب روسیه و قفقاز به دنبال قلمرو فریدون گشت. جایی که از حدود ۳۵۰۰ تا ۱۰۰۰ سال پیش جولانگاه نوادگان سرم (سرمتیان) بود که تا اروپای مرکزی و جزیره رسیده بودند.

اما بر اساس روایت شاهنامه و اسناد تاریخی به نظر می رسد که تخمه ایرج سرزمین خود در این ناحیه را از دست داده باشند و راه سرزمینهای جنوبی تری مانند کریمه، آسیای صغیر و فلات ایران و هندوستان را در پیش گرفته باشند که نتیجه آن ایجاد دولتهایی مانند میتانی، کیمریه، ماد، هخامنشی و موریا است. اگر تئوشپای teušpa کیمریایی و چیشپی teispes هخامنشی (هر دو سده هفتم پ.م) یکی باشند، شاید بتوان پارسیان را شاخه ای از کیمریان دانست که از کریمه بسوی آسیای صغیر تاختند، در حدود لیدی دولت تشکیل دادند و پس از شکست در لیدی به سرکردگی هخامنش و چیشپی رهسپار ارومیه و بعد انشان شدند.

واژه کریمه Crimea تصحیفى از واژه کیمریه Cimmeria نام پادشاهی کیمریان در این شبه جزیره است. کریمه و بخش شمالی آن که در حوزه دریای سیاه از نظر ژئوپولوتیک، نظامی و اقتصادی مهمترین نقطه است، می تواند همان سرزمینی باشد که ایرج آنرا از فریدون به ارث برد ولی در جنگ با سرم ها و سکاها از دست رفت. صحت این جغرافیای تاریخی زمانی تقویت می شود که قوم سقلاب در شاهنامه با قوم اسکلاو esclave که بعدها به اسلاو معروف شد در نواحی شمال شرقی اروپا منطبق شود. در واقع از سده نهم میلادی که خط سیریلیک اسلاوها ابداع و در پادشاهی بلغار رواج یافت تا سده یازدهم که پادشاهی روتنیا در اوکراین برقرار شد، سرم های ایرانی در موج بزرگی از اسلاوها حل شدند …