اشاره: سریا داودی حموله شاعر، پژوهشگر، و منتقد ایرانی اهل مسجدسلیمان است. تحصیلاتش را تا مقطع دیپلم در شهرستان مسجدسلیمان گذراند، و تحصیلات تخصصی ادبیات را در دانشگاه های اهواز و اصفهان به پایان رساند. اگرچه تخصص اصلی داودی حموله ادبیات است، اما به خاطر علاقه‌مندی، به پژوهش‌های مردم‌شناسی هم می پردازد. فعالیت ادبی را […]
اشاره: سریا داودی حموله شاعر، پژوهشگر، و منتقد ایرانی اهل مسجدسلیمان است. تحصیلاتش را تا مقطع دیپلم در شهرستان مسجدسلیمان گذراند، و تحصیلات تخصصی ادبیات را در دانشگاه های اهواز و اصفهان به پایان رساند. اگرچه تخصص اصلی داودی حموله ادبیات است، اما به خاطر علاقه‌مندی، به پژوهش‌های مردم‌شناسی هم می پردازد.
فعالیت ادبی را به صورت جدی از دهۀ هشتاد با نقد و تحلیل شعر و داستان در فصلنامه و ماهنامه های ادبی عصر پنج شنبه، آزما، کارنامه، کلک، معیار، نسیم شمال، زنده رود… و مطبوعات و نشریه هایی نظیر اعتماد، آرمان، ابتکار، بهار، اطلاعات و… شروع کرد. سال ۸۲ اولین مجموعه شعرش را به نام «اوفلیا تو نیستی با گیسوان حرف می زنم!» منتشر کرد که همان سال از برگزیدگان جایزۀ شعر دانشجویی استان اصفهان شد. او همچنین در سال ۱۳۸۳ برنده نخستین جشنواره داستان کوتاه «بهار» در جشنواره داستان نویسی اصفهان شده است. داودی حموله تاکنون عضو هیات داوری چندین جشنواره شعر کشوری بوده.
او به طور خلاصه در سه محور«شعر، نقد شعر و پژوهش های مردم شناسی» فعالیت تخصصی دارد. از آثار او‌می توان به: آسمان حرفی از گیسوان لی لی بود!، خلیجی که از هر طرف خاورمیانه است، بادها با حرف میم شروع می شوند و نیز دانشنامه قوم بختیاری، موسیقی قوم بختیاری و همچنین کلمات بیش از آدمی رنج می‌برند! ( آنتولوژی شعر شاعران معاصر/ ۳ جلد)، بافتار و ساختار ادبیات قوم بختیاری (آنتولوژی شعر شاعران اقلیمی)، بافتارهای منفرد ( آنتولوژی شعر شاعران خوزستان/ ۲ جلد)، کبودی همه‌ی سپیدی (آنتولوژی شعر شاعران خوزستان/ ۲ جلد)، از همه‌ی نام‌ها (آنتولوژی شعر شاعران جنوب/ جلد اول) و شاعران فرامن (آنتولوژی شعر زنان) اشاره کرد.
این مصاحبه که به مناسبت انتشار کتاب شاعران فرامن با ایشان صورت گرفته و بیانگر ژرف نگری، دانش و بینش، ظرافت روح انسانی و لطافت طبع ادبی ایشان است به علاقه مندان تقدیم می شود.
۱- در آنتولوژی شعر شاعران فرامن مخاطبان با چه تجربه تازه ای در حوزه شعر روبرو می شوند؟
جریان‌سازی در شعر معاصر با خلاقیت‌های نیما یوشیج شروع شد. هم چنان که در پیش گفتار مجموعه به این مهم اشاره شده است: «بوطیقای شعر نو، فرم‌های مختلطی را در بر دارد. شعر معاصر مدیون دگرگونی هایی است که در دوره نیما اتفاق افتاد. نیما علاوه بر پرداخت به طبیعت کلام و ترسیم واقع گرایی تغییرات ساختار ی و فرمی را در این حیطه مورد توجه قرار داد. » در آن دوران جامعه در حال پوست‌انداختن بود. این روند، افت و خیز و خروجی‌های قابل تاملی هم داشت.به هر حال زیبایی‌شناسی شعر پیشرو درک نخواهد شد، مگر اینکه زیبایی‌شناسی زبان شعر نیمایی درک شود.
از لحاظ زیباشناسی شعر پیشرو ظرفیت های فرمی و ساختاری گوناگونی را به زبان فارسی اضافه کرده است. البته هوش شاعران پیشرو (آوانگارد) پشتوانه غنی از تاریخ فرهنگ دارد که در آنتولوژی شاعران فرامن مبسوط به آن پرداخت شده است.
شاعران این مجموعه پیوندشان را با شعر پیشین ادبیات فارسی نگسسته اند و با توجه به زبان ساختاری فرم های متفاوت آفریده اند.
۲- در آنتولوژی اشاره شده که تجربه های فرمی شاعران فرامن از نظر ساختاری و زبانی به افق های جهانی نزدیک شده است. در باره این افق توضیح دهید. نگاه جهانی شده است یا ساختار فرمی روایت به ساختار جهانی نزدیک شده است؟
به زعم من شاعران شعر پیشرو هم نگاه شان جهانی شده است، و هم از نظر فرمی به ساختار شعر جهان نزدیک شده اند.
شاعران پیشرو به یک پدیده از جهت های مختلط نگاه می کنند. در پی نوگرایی و نوجویی اند. با توجه به شرایط اجتماعی و فرهنگی در تلاش اند که جایگاه خود را در ادبیات تثبیت کنند. بیشتر این شاعران فرم های مختلطی را تجربه کردند. توانستند ذهنیت خویش را به نفع ادبیات جهانی مصادره کنند.
در شعرآوانگارد معمولا مرزهای ساختاری و زبانی را در هم می شکند. بیشتر محوریت ساختاری روی زبان می چرخد، به لحاظ فرم و تکنیک روایی شیوه های معنا گرایی بدیع و تازه است. این نوع شعر با با ذهن و زبان مخاطب ایرانی سازگاری دارد.
شاعران پیشرو با فضایی چند صدایی، فیگورهای زبانی،عدم قطعیت، تناقض، گروتسک… فرم های مختلف زبانی را تجربه کرده اند.این نوع فرم زبان را متحول میکند و حرکتهای زبانی جدیدی را بنیان میگذارد و به طور معمول جذابیت های تاویلی در محور ذهنیت و عینیت شکل می گیرد.
این نوع فرم به استمرار یک جریانی تکیه دارد که زبانی و ساختار جهانی دارد.
۳-شاخص های نگاه پست مدرن و نوگرایانه شاعران فرامن چیست؟
اگر چه بافت زبان شعرِ شاعران فرامن یکی است،اما جزیی نگری، تمرکز گرایی شناسه های بدیع و تازه ای دارد. نرم شکنی در این چند فرمی با معناهای متفاوت روبرو است.
هر شاعری به بیش از دو شاخص پرداخته که در کارش بازنمود بارز دارد. تکرار مبانی نظری در شعر پیشرو تنها اتفاقی ست که بصورت شاخصه اصلی رخ داده است. شاعر اول باید زبان شعر را رعایت کند، و بعد به سراغ عناصر فرمی و روایی برود.
در بیشتر دوره ها در محوریت شعر پیشرو، نوعی دگرگونی از ناحیه زبانیت زبان رخ داده است و شاخص های تعریف شده ای بین دو رویکرد ذهنی و عینی بوجود آمده است. علاوه بر این،مولفه هایی نظیر فعل ستیزی و نحوگریزی، بازی های زبانی، معناگریزی، تشکیک، منولوگ سرایی و چند مرکزی، گسست و پیوست و فرو پاشی کلان روایت یا فرا روایت ها مهم ترین شاخصه ی پرداخت شعر پیشرو است.
به طور معمول شعر پیشرو فعل ستیز و نحوگریز است. با توجه به کارکردهای زبانی شعرها ساختار نظام مند و متمرکز ندارند.
۴- یکی از ویژگی های آنتولوژی عصیان و سرکشی در متن اشعار است. این اتفاق در ظاهر کلام امری مسبوق به سابقه در شعر معاصر ایران است. لطفا در باره مختصات عصیانگری و سرکشی متن حاضر در کتاب بفرمایید.
ادبیات معاصر نیازمند تعریف جدیدی است،زیرا موازنه های ساختاری و فرمی تغییر کردهاست.
شاعر شعر پیشرو به طور معمول با تناسب و تناظر های تقابلی در پی تخریب و تحریف زبان ساختاری است. این گونه ساختار شکنی جسورانه، در رویکردهای زبانی اتفاقی شگفت در شعر معاصر محسوب می شود. مولفه‌هایی نظیر مرگ اندیشی، پوچ‌انگاری و آنارشیسم‌گرایی سبب گسست‌های معنایی شده است،و بیشتر تک گویی های شاعرانه نشان از عصیانی گری و سرکشی دارد.
۵- ضرورت تولید چنین متنی را در چه می دانید؟
در ادبیات ایرانی هر نسلی صدای خاص خود را دارد. ظهور شاعران در هیچ دوره ای تصادفی نیست. هم چنان که با حضور نیما، شاملو و فروغ… ظرفیت های تازه ای در زبان و فرم به وجود آمد.
با توجه به شرایط اجتماعی شاعران فرامن در پی اثبات ذهنیت خود هستند و هر مُهر تاییدی را قبول نمی‌کنند. از این جهت جهان همیشه به خاطر ادبیات در مقابل شاعران ایرانی سر تعظیم داشته است. ضرورتی ایجاب شد که شعرهایی در این رده سرایشی، از لحاظ زبان، فرم، هارمونی و معنا به مخاطب شناسانده شود.
۶- این تجربه را در ساحت های معنایی و فرمی دیگری نیز قصد دارید تکرار کنید؟
به شرط حیات ، شعر در ساحت های دیگر هم مورد تاویل قرار خواهد گرفت.
روند کنونی شعر معاصر تازه به جاهای خوبش نزدیک شده است. متفاوت نویسی برخاسته از یک نیاز درونی است.از این جهت در شعر پیشرو زوایای پیدا و پنهان زیاد هست. به واسطه ی تغییری که در فرم بوجود آمده است، هر لحظه به گونه های متفاوت در حال حرکت و پیشروی است. بهرحال این ابوطیقا در هر نسلی نیازمند بازنگری است. پس این پویایی راه را برای تجربه های دیگر خواهد گشود و به طبع منتقدان در این مورد بی تفاوت نخواهند بود.
منبع:اعتماد
