متأسفانه این روزها شاهد خشک شدن بخش‌هایی از رود خروشان و زلال دز در خوزستان هستیم که این هشدار جدی برای آینده این رود است،این انتقال آب‌های با مصرف غیر شرب علاوه بر اینکه فاجعه محیط زیستی برای دز، کارون و خوزستان ایجاد کرده،امنیت غذایی کشور را هم در جلگه خوزستان که مهمترین منطقه تأمین غذای کشور هست را نیز به مخاطره انداخته است….
گفت و گو / کوثر کریمی
کرامت حافظی در گفت‌و‌گو با خبرنگار تارنمای جنوب اظهار کرد: متأسفانه این روزها شاهد خشک شدن بخش‌هایی از رود خروشان و زلال دز در خوزستان هستیم که این هشدار جدی برای آینده این رود است؛ اصلی ترین سرشاخه‌های رود دز از زاگرس بختیاری در استان‌های لرستان، اصفهان و چهارمحال و بختیاری سرچشمه می گیرد.
وی افزود: رود دز که در بالادست اسامی متعدد مانند سزار و بختیاری دارد با ورود به جلگه خوزستان با نام دز در منطقه بند قیر شوشتر به کارون سرازیر و با تشکیل کارون وارد شهرهای ملاثانی، اهواز، خرمشهر و آبادان می‌شود.
فعال محیط‌زیست خوزستان تصریح کرد: متأسفانه سرشاخه‌های متعدد از رود دز تاکنون انتقال یافته که به جز بخشی از حجم انتقال آب از الیگودرز لرستان به قم که برای شرب است مابقی انتقال آب‌های رود دز برای غیر شرب و به منظور توسعه صنایع آب‌بَر و کشاورزی در فلات مرکزی است.
حافظی ادامه داد: این انتقال آب‌های با مصرف غیر شرب علاوه بر اینکه فاجعه محیط زیستی برای دز، کارون و خوزستان ایجاد کرده بلکه این آب گران انتقالی که هر متر مکعب آن ۱۰ها هزار تومان تمام می‌شود، فقط هزینه‌های تولید محصولات کشاورزی و صنعت را در فلات مرکزی افزایش می‌دهد که این فاجعه اقتصادی و اتلاف سرمایه‌های اقتصادی کشور است؛ عجیب اینکه که اصرار به اقدامات غیر اقتصادی، ضد محیط‌زیستی و غیر عقلانی انتقال آب که تبعات اجتماعی نیز دارد اینقدر شدت دارد.
وی یادآور شد: انتقال آب‌ها به فلات مرکزی علاوه بر اینکه از نظر اقتصادی فاجعه بار است، امنیت غذایی کشور را هم در جلگه خوزستان که مهمترین منطقه تأمین غذای کشور هست را نیز به مخاطره انداخته است.
فعال محیط زیست خوزستان عنوان کرد: تاکنون از سرشاخه‌های رود دز طرح‌های انتقال آب فراوان انجام شده که از آن جمله می‌توان به سد کمال صالح به مقصد اراک برای توسعه صنایع آب‌بَر از رود تیره از سرشاخه‌های دز، چشمه لنگان به مقصد زاینده رود و خدنگستان به مقصد زاینده رود هر دو برای صنایع آب‌بَر و کشاورزی فلات مرکزی اشاره کرد.
حافظی اضافه کرد: این طرح ها به طور کامل انجام شده و هم اکنون نیز طرح‌های جدید دیگر با فشار نمایندگان فلات مرکزی در حال تحمیل است که سد و تونل گوکان از حوضه دز به حوضه زاینده‌رود به ظرفیت ۲۰۰ میلیون مترمکعب و همچنین سد و تونل پشندگان از حوضه دز به زاینده‌رود به ظرفیت ۲۴۵ میلیون مترمکعب هر دو برای صنایع و کشاورزی از آن جمله است.
وی انتقاد کرد: متأسفانه طی چند روز اخیر نمایندگان استان اصفهان با هلی‌کوپتر سرشاخه‌های کارون و دز را رصد می‌کنند تا ببینند کدام سرشاخه‌ها هنوز انتقال داده نشده تا پیگیر اجرای طرح‌های انتقال آب جدید باشند و این نشان می‌دهد که مافیای آب زیاده‌خواه نیستند و بلکه تمامیت خواه هستند؛ وزارت نیرو و شورای عالی آب هم که سال‌هاست مسئولان آنها از مقاصد انتقال آب کارون و دز با این اقدامات ویرانگر همراهی می‌کنند.
این فعال محیط‌زیست خوزستان ادامه داد: اکثر اقدامات عمرانی کشور تعطیل است اما پروژه‌های انتقال آب همیشه فعال و در حال اتلاف بیت‌المال کشور هستند؛ تاکنون چهار سرشاخه کارون (کوهرنگ اول، کوهرنگ دوم، چشمه لنگان و خدنگستان) به زاینده‌رود انتقال داده شده و سالانه آبی معادل ۸۰۰ میلیون مترمکعب را که حق‌آبه کارون است به زاینده‌رود منتقل می‌کنند.
حافظی یادآور شد: آبی که معادل یک زاینده‌رود جدید است چون زاینده رود طبیعی هم تقریباً همین مقدار آب دارد؛ علاوه بر این انتقال آب‌ها، پمپاژ تونل سوم کوهرنگ به زاینده رود نیز در همین روزها در حال انجام است که هفتمین طرح انتقال آب از سرشاخه‌های کارون محسوب و فاجعه بزرگی به شمار می‌رود.
وی گلایه کرد: در اوج تابستان و نیاز آبی خوزستان برای صنایع آب‌بَر و برنجکاری‌های فراوان غرب استان اصفهان در شهرهای مختلف از جمله ورنامخواست، چمگردان، زاینده رود، سده، لنجان و باغ بهادران در حال انجام است.
فعال محیط‌زیست خوزستان انتقاد کرد: اقدامات نسنجیده وزارت نیرو با اینکه می‌داند کیفیت کارون و کمیت رود کرخه حتی از تأمین آب شرب خوزستان عاجز است و برنامه‌ریزی آینده تأمین آب شرب خوزستان بر دوش رود دز است، جای تأمل دارد؛ رود دز همچنین تأمین کننده بخش عمده آب کشاورزی خوزستان است که در گذشته شبکه‌های آبیاری آن ساخته شده و از سوی دیگر سد بزرگ بختیاری در بالا دست سد دز نیز می‌تواند شرایط رودخانه دز را فاجعه بارتر کند.
حافظی گلایه کرد: متأسفانه اقدامات ویرانگر انتقال آب‌های منتهی به خوزستان با وجود اثبات زیان و خطرآفرینی برای اقلیم کشور آن هم با تغییرات شدید اقلیمی جهانی و افزایش گرمایش زمین همچنان با قدرت در دستور کار وزارت نیرو است؛ این در حالیست که ریزگردهای داخلی در خوزستان گسترش می‌یابد و روزهای بیشتری از سال را به عنوان روزهای آلوده در خوزستان تجربه می‌کنیم.
وی بیان کرد: جلگه خوزستان با سیلاب ساخته شده و بقای آن هم فقط با آب است؛ جلگه خوزستان که از دشت‌های سیلابی، آبگیرهای فصلی و تالاب‌ها تشکیل شده بدون آب دچار مرگ شده و محیط‌زیست انسانی و طبیعی آن نیز نابود می‌شود؛ وضعیت فعلی خوزستان همه هشدار است که اگر به آن توجه نشود در آینده فرصت جبرانی وجود ندارد.
