در یونان باستان کلاهی بنام کفسیا καυσία وجود داشت. این واژه با واژه یونانی “کفسی” Καύση بمعنای احتراق همریشه است که دال بر گرم کنندگی و زمستانه ای بودن آن است.
به قلم منصور بزرگمهر
کفسیا اندکی قبل از دوره فیلیپ و پسرس اسکندر مقدونی احتمالاً توسط مقدونیان در یونان مد شد. مقدونیان این کلاه را بهمراه شال بزرگی که شانه ها و بدن را می پوشانده است بر سر می نهاده اند. بعدها کلاه کفسیا در شرق امپراطوری روم نیز رواج داشته است.
تصاویر و پیکره های بدست آمده از یونان شامل کلاه کفسیا که به سده چهارم پیش از میلاد تاریخگذاری شده اند و همچنین پیکره ها و سکه های بدست آمده از شرق ایران باستان شامل افغانستان و پاکستان امروز نشان می دهند که کفسیا در اواخر دور هخامنشی توسط سپاهیان اسکندر مقدونی و جانشینان وی در دولتشهرهای یونانی نشین مورد استفاده بوده است. برای نمونه آنتیالکیداس Antialcidas پادشاه هندو-یونانی نیز بر روی سکه هایش کلاه کفسیا به سر دارد. با این تفاصیل برخی بر این باورند که نسل جدید کلاه کفسیا همین کلاه مردانه و شناخته شده پکول Pakul است که در شرق ایران بزرگ فرهنگی یعنی افغانستان، پاکستان و … رواج دارد.
امروزه در زبان انگلیسی کفسیا را کائوشیا kausia می نامند. کلاه پکول در افغانستان بیشتر توسط مردم ولایت نورستان و چترال ساخته و مورد استفاده قرار می گیرد. نام پکول در واقع پکهول pakhul بوده است که نام شاه بدخشان قدیم است. بدخشان قدیم شامل بدخشان افغانستان، بدخشان تاجیکستان، نورستان، چترال و قسمتی از همین قلمرو بود که شاهش اغلب از این کلاه استفاده می کرد، در نتیجه بعد از شاه این کلاه به نام پکهول و بعدها پکول معروف شد.
ناگفته نماند که ممکن است این کلاه توسط شاهنشاهی هخامنشی در لشکرکشی های داریوش و خشایارشا به بالکان و یونان به شرق اروپا سرایت کرده باشد. سپاه هخامنش شامل سربازانی از سراسر ایران باستان از جمله شرق آن (افغانستان و پاکستان) بود. شاید خاستگاه اصلی این کلاه فرهنگ کوشان در افغانستان و پاکستان امروز بوده باشد. کوشانها مردمی هندواروپایی و بسیار برجسته بودند که زبانشان تخاری بود و از نظر زبانی و نژادی بیشتر به سلتهای ساکن غرب ایران باستان در آناتولی و جنوب دریای سیاه نزدیک بودند. کوشانها پس از هخامنشیان در شرق ایران نیرو گرفتند و تا زمان شاپور ساسانی در شرق ایران باستان یکه تازی می نمودند.
نکته دیگر حضور اقوام ایرانی از جمله سکاها و سرمتها در شرق اروپا است که زبان و پوشاک ایرانی شرقی داشتند و احتمالاً از زمان داریوش بزرگ به اروپا رسیده بودند، یعنی قبل اسکندر.
